Προστασία

Προστασία της Συνδικαλιστικής Δράσης

Συνδικαλιστική είναι η δράση που αναπτύσσει ο εργαζόμενος, είτε για την ίδρυση συνδικαλιστικής οργάνωσης ή την προσχώρηση του σε ήδη υπάρχουσα, είτε για την υλοποίηση των σκοπών της συνδικαλιστικής οργάνωσης στην οποία ανήκει.

Εκτός από το Σύνταγμα και τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας, η συνδικαλιστική δράση προστατεύεται εκτενέστερα με το Ν. 1264/1982, όπως ισχύει.

Ειδικότερα προβλέπεται ότι τα όργανα του Κράτους έχουν την υποχρέωση να διασφαλίσουν την ανεμποδίστη ασκήση του δικαιώματος για την ίδρυση και αυτόνομη λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων (αρθ. 14, παρ.1).

Περαιτέρω δεν επιτρέπεται η συμμετοχή των εργοδοτών σε συνδικαλιστική οργάνωση εργαζομένων, ενώ απαγορεύεται στους ίδιους ή σε πρόσωπα που ενεργούν για λογαριασμό τους και σε οποιοδήποτε τρίτο, να προβαίνουν σε πράξεις ή παράλειψεις, με σκοπό την παρακώλυση της ασκήσης των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Η παρακώλυση συνίσταται:

1. στην άσκηση επιρροής στους εργαζόμενους για την ίδρυση ή μη ίδρυση συνδικαλιστικής οργανώσης
2. στην επιβολή ή στην παρεμπόδιση με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο της προσχώρησης εργαζομένων σε ορισμένη συνδικαλιστική οργάνωση
3. στην απαίτηση από τους εργαζόμενους για δήλωση συμμετοχής, μη συμμετοχής ή αποχώρησης από συνδικαλιστική οργάνωση
4. στην υποστήριξη ορισμένης συνδικαλιστικής οργάνωσης με οικονομικά ή άλλα μέσα
5. στην επέμβαση με οποιοδήποτε τρόπο στη διοίκηση, λειτουργία και δράση των συνδικαλιστικών οργανώσεων
6. στην ευνοϊκή ή δυσμενή μεταχείριση εργαζόμενων ανάλογα με τη συμμετοχή τους σε ορισμένη συνδικαλιστική οργάνωση (αρθ. 14, παρ. 2 και 3).

Η παραβίαση των ανωτέρω επισύρουν διοικητικές και ποινικές κυρώσεις (αρθ. 23, παρ. 1), ενώ είναι άκυρη η καταγγελία της σχέσης εργασίας για νόμιμη συνδικαλιστική δράση (αρθ. 14, παρ. 4).

Προστασία της Συνδικαλιστικής Δράσης στον Τόπο Εργασίας

Η συνδικαλιστική δράση μέσα στην επιχείρηση αποβλέπει στην άμεση επικοινωνία της συνδικαλιστικής οργάνωσης τόσο με τα μέλη της, όσο και με τον εργοδότη, ώστε να επιτυγχάνεται η προώθηση των αιτημάτων στην εργοδοτική πλευρά και η ταχεία λήψη μέτρων. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Ν. 1264/1982, όπως ισχύει:

• Προστατεύονται οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστικές τους οργανώσεις κατά την άσκηση κάθε συνδικαλιστικού δικαιώματος και στον τόπο εργασίας(αρθ. 16, παρ. 1).
• Διασφαλίζεται το δικαίωμα των σωματείων να έχουν  ιστότοπο στο διαδίκτυο ή στο εσωτερικό ηλεκτρονικό δίκτυο της εργοδοτικής επιχείρησης. Ο εργοδότης επιβαρύνεται με τα εύλογα έξοδα σχεδιασμού, λειτουργίας και συντήρησης του ιστότοπου αυτού. Το περιεχόμενο του ιστότοπου αποφασίζεται αποκλειστικά από τη σωματείο, με σεβασμό στις κείμενες διατάξεις. Στον ιστότοπο έχουν ελεύθερη, ανεμπόδιστη και μυστική πρόσβαση όλοι οι εργαζόμενοι της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, τόσο από επαγγελματικούς όσο και από προσωπικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Αν ο εργοδότης δεν τους παρέχει την ανωτέρω δυνατότητα, τα σωματεία της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης δικαιούνται να έχουν πίνακες ανακοινώσεων για τους σκοπούς τους στους τόπους εργασίας και σε χώρους που συμφωνούν ο κάθε εργοδότης και η διοίκηση του κάθε σωματείου (αρθ. 16, παρ.2). Το δικαίωμα επεκτείνεται και στη διανομή ανακοινώσεων από συνδικαλιστικές οργανώσεις κάθε βαθμού, σε χώρους του τόπου εργασίας που συμφωνούν με τον εργοδότη ή στους κοινόχρηστους χώρους ή στους χώρους εστίασης, όπου υπάρχουν, ή σε υπαίθριους χώρους του τόπου εργασίας, εκτός χρόνου απασχόλησης (αρθ. 16, παρ. 6). Ο χρόνος αυτός είναι εκείνος που στη διάρκειά του ο εργαζόμενος δεν οφείλει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον εργοδότη (αρθ. 6, παρ. 1).
• Παρέχεται η δυνατότητα πραγματοποίησης συνελεύσεων στον τόπο εργασίας, από την πλέον αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση, εφόσον στη συγκεκριμένη επιχείρηση απασχολούνται τουλάχιστον ογδόντα (80) εργαζόμενοι. Ο εργοδότης υποχρεούται να παραχωρήσει κατάλληλο χώρο για τη διενέργεια των συνελεύσεων, με εξαίρεση τους χώρους παραγωγής. Εναλλακτικά δίνεται η ευχέρεια στον εργοδότη να παραχωρήσει ή να μισθώσει κατάλληλο χώρο σε ακτίνα έως 1.000 μέτρων από τον τόπο εργασίας. Oι συνελεύσεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται εκτός χρόνου απασχόλησης (αρθ. 16, παρ, 3).
• Προβλέπεται η υποχρέωση του επιχείρησης, που απασχολεί περισσότερους από εκατό (100) εργαζόμενους, να διαθέτει στον τόπο εργασίας κατάλληλο χώρο για γραφείο, στην επιχειρησιακή συνδικαλιστική οργάνωση που έχει τα περισσότερα μέλη (αρθ. 16, παρ. 5).
• Θεσμοθετείται ο διάλογος μεταξύ συνδικαλιστικών οργανώσεων και εργοδότη, ως υποχρέωση του τελευταίου. Σκοπός του διαλόγου είναι η επίλυση των θεμάτων που απασχολούν το προσωπικό ή την συνδικαλιστική οργάνωση. Για το λόγο αυτό ο εργοδότης ή εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπός του πρέπει να συναντάται με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων, μετά από αίτησή τους, τουλάχιστον μία φορά το μήνα (αρθ. 16, παρ. 4). Τα θέματα συζήτησης αποφασίζονται από κοινού, με τον εργοδότη να μην έχει υποχρέωση να πληροφορεί τους εκπροσώπους των εργαζομένων για θέματα που χαρακτηρίζονται απόρρητα από την ισχύουσα νομοθεσία, και τους εκπροσώπους των εργαζομένων να υποχρεούνται στην διαφύλαξη των πληροφοριών που έρχονται εις γνώση τους και η διαρροή των οποίων θα είχε επιβλαβείς συνέπειες για την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης (αρθ. 13, παρ. 4, 5 και 6, Ν. 1767/1988).
• Ορίζεται το δικαίωμα δύο (2) εκπροσώπων του διοικητικού συμβουλίου του πιο αντιπροσωπευτικού επιχειρησιακού σωματείου ή ελλείψει αυτού, ενός (1) εκπροσώπου του Εργατικού Κέντρου της περιοχής, να παρευρίσκονται κατά τη διενέργεια επιθεώρησης ή ελέγχου από τους Επιθεωρητές Εργασίας, και να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους, ενώ απαγορεύεται η παρουσία τρίτων προσώπων, πλην των εργαζομένων εκείνη την χρονική στιγμή στην επιχείρηση και των εκπροσώπων του εργοδότη (αρθ. 16, παρ. 7).
• Προβλέπεται η μεσολάβηση του Επιθεωρητή Εργασίας σε διαφωνίες που προκύπτουν κατά την άσκηση συνδικαλιστικής δράσης στους τόπους εργασίας (αρθ. 16, παρ. 8).

Για κάθε άρνηση συμμόρφωσης σε απόφαση του Επιθεωρητή Εργασίας, επιβάλλονται στον εργοδότη διοικητικές κυρώσεις. Περαιτέρω σε όσους εμποδίζουν με σωματική ή ψυχολογική βία τις συνεδριάσεις της διοίκησης ή τις συνελεύσεις μελών συνδικαλιστικών οργανώσεων επιβάλλονται ποινικές κυρώσεις (αρθ.23, παρ. 5).

Προστασία των Συνδικαλιστικών Στελεχών

Το άρθρο 14 του Ν. 1264/1982, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 88 του Ν. 4808/2021, προβλέπει ειδική προστασία κατά της απόλυσης για τα συνδικαλιστικά στελέχη, η οποία συνίσταται στο ότι δεν επιτρέπεται η καταγγελία της σχέσης εργασίας τους. Η απαγόρευση ισχύει κατά τη διάρκεια της θητείας και ένα χρόνο μετά τη λήξη της, εκτός αν συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι (αρθ. 14, παρ. 10).

Τα συνδικαλιστικά στελέχη που προστατεύονται, είναι (αρθ. 14, παρ. 5):

1. τα μέλη της διοίκησης, σύμφωνα με το άρθρο 92 ΑΚ, της συνδικαλιστικής οργάνωσης
2. τα μέλη της προσωρινής, σύμφωνα με το άρθρο 79 ΑΚ, διοίκησης της συνδικαλιστικής οργάνωσης που διορίζει το δικαστήριο σύμφωνα με το άρθρο 69 ΑΚ και
3. τα μέλη της διοίκησης που εκλέγονται προσωρινά κατά την ίδρυση της συνδικαλιστικής οργάνωσης.

Η παραπάνω προστασία παρέχεται στην εξής έκταση (αρθ. 14, παρ.6):

• αν η συνδικαλιστική οργάνωση έχει έως διακόσια (200) μέλη, προστατεύονται πέντε (5) μέλη της διοίκησης,
• αν έχει έως χίλια (1.000) μέλη, προστατεύονται επτά (7) μέλη της διοίκησης και
• αν έχει πάνω από χίλια (1.000) μέλη, προστατεύονται εννέα (9) μέλη της διοίκησης.

Τη σειρά των μελών που προστατεύονται ορίζει το καταστατικό, εάν όμως δεν έχει γίνει σχετική πρόβλεψη, τότε προστατεύονται κατά σειρά: ο Πρόεδρος, ο Αναπληρωτής Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος, ο Γενικός Γραμματέας, ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας, ο Ταμίας και οι λοιποί κατά την τάξη της εκλογής.

Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων συνδικαλιστικών οργανώσεων στον ίδιο εργοδότη, ο συνολικός αριθμός των προστατευόμενων μελών, που εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερος από το διπλάσιο του αντίστοιχου αριθμού εργαζομένων που αναφέρονται στην παρ. 6 του άρθρου 14. Στην περίπτωση αυτή, ο αριθμός των μελών της διοίκησης της κάθε συνδικαλιστικής οργάνωσης που προστατεύεται, προκύπτει από τη διαίρεση του μέγιστου αριθμού κατά το προηγούμενο εδάφιο, διά του ποσοστού των μελών της οργάνωσης που ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη διοίκησης επί του συνόλου των μελών όλων των οργανώσεων που ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη διοικήσεων. Εφόσον προκύπτουν δεκαδικοί αριθμοί, στρογγυλεύονται στον αμέσως μεγαλύτερο ακέραιο και ο συνολικός αριθμός προστατευόμενων μελών, που εργάζονται στην επιχείρηση, αυξάνεται αναλόγως (αρθ. 14, παρ.7).

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι υπό ίδρυση συνδικαλιστικές οργανώσεις, όπου ο αριθμός των προστατευόμενων ιδρυτικών μελών εξαρτάται από τον αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση και όχι τον αριθμό των μελών της υπό σύσταση συνδικαλιστικής οργάνωσης. Συγκεκριμένα προστατεύονται τα πρώτα είκοσι ένα (21) ιδρυτικά μέλη της πρώτης υπό σύσταση συνδικαλιστικής οργανώσεως της επιχείρησης ή του επαγγελματικού κλάδου απασχόλησης, εφόσον η επιχείρηση στην οποία εργάζονται απασχολεί περισσότερους από ογδόντα (80)  εργαζόμενους (αρθ. 14, παρ. 8).

Η προστασία αυτή ισχύει για ένα χρόνο από την ημέρα υπογραφής της ιδρυτικής πράξης. Εάν η υπό σύσταση οργάνωση δεν συσταθεί πραγματικά μέσα σε έξι (6) μήνες από την υπογραφή της ιδρυτικής πράξης, η προστασία των ιδρυτικών μελών παύει και ισχύει για τα μέλη της επόμενης υπό σύσταση οργάνωσης.

Η εν λόγω προστασία ισχύει και για τα συνδικαλιστικά στελέχη που συμμετέχουν στην  Εκτελεστική Επιτροπή,στη Γραμματεία της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων και στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια Εργαζομένων  (αρθ. 14, παρ. 11).

Τα συνδικαλιστικά στελέχη που προστατεύονται κατά της απόλυσης, προστατεύονται και κατά των μεταθέσεων. Επιτρέπεται η μετάθεση συνδικαλιστή μόνο, εφόσον είναι απολύτως αναγκαία για τη λειτουργία της επιχείρησης ή επιβάλλεται από λόγους προστασίας της υγείας (αρθ. 14, παρ. 9).

Ο εργοδότης και οι εκπρόσωποί του που παραβαίνουν τις ανωτέρω διατάξεις αντιμετωπίζουν διοικητικές και ποινικές κυρώσεις (αρθ. 23, παρ. 2).

Εξαιρέσεις από την Προστασία κατά της Καταγγελίας

Σύμφωνα με το άρθρο 14 του Ν.1264/1982, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 88 του Ν.4808/2021, επιτρέπεται η καταγγελία της σχέσης εργασίας των συνδικαλιστικών στελεχών, μόνο για σπουδαίο λόγο, όπως προβλέπεται στο άρθρο  15, παρ. 1 του Ν.1483/1984. Η διαδικασία και οι προθεσμίες για τον δικαστικό έλεγχο των απολύσεων αυτών προβλέπονται στο άρθρο 22, παρ.4 του Ν. 1264/1982. Η αγωγή επιδίδεται τουλάχιστον τρεις (3) ημέρες πριν από τη δικάσιμο που έχει προσδιορισθεί για τη συζήτησή της. Πρόσθετες παρεμβάσεις μπορούν να ασκούνται και προφορικά, ενώπιον του ακροατηρίου, πριν από την έναρξη της συζήτησης της αγωγής.

Συνδικαλιστικές Άδειες

Το άρθρο 17 του Ν. 1264/1982, όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 90 του Ν. 4808/2021, προβλέπει την υποχρέωση του εργοδότη να διευκολύνει τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων, των Ελεγκτικών Επιτροπών και τους αντιπροσώπους των πρωτοβάθμιων στις δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Την ίδια υποχρέωση έχει και για τα Διοικητικά Συμβούλια, τις Ελεγκτικές Επιτροπές και τους αντιπροσώπους των δευτεροβάθμιων στις τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, όπως και για τα Διοικητικά Συμβούλια και τις Ελεγκτικές Επιτροπές των τριτοβάθμιων οργανώσεων.

Ο χρόνος απουσίας των εργαζομένων θεωρείται ως χρόνος πραγματικής εργασίας για όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από την εργασιακή και ασφαλιστική σχέση. Σε περίπτωση που οι συνδικαλιστικές άδειες είναι άνευ αποδοχών, οι ασφαλιστικές εισφορές των συνδικαλιστικών στελεχών για το χρόνο της συνδικαλιστικής τους άδειας, καταβάλλονται από την οργάνωσή τους.

Οι άδειες απουσίας για την άσκηση συνδικαλιστικής δράσης, ορίζονται ως εξής:

Τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις (Συνομοσπονδίες)

• τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της πιο αντιπροσωπευτικής τριτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης, δικαιούνται άδεια με αποδοχές για όσο χρόνο διαρκεί η θητεία τους
• τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής, ή αλλιώς του προεδρείου των μη αντιπροσωπευτικότερων τριτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, δικαιούνται άδεια τριάντα (30) ημερών ετησίως χωρίς αποδοχές
• τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και της Γραμματείας της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων δικαιούνται άδεια χωρίς αποδοχές για όσο χρόνο διαρκεί η θητεία τους.

Δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις (Ομοσπονδίες – Εργατικά Κέντρα)

• ο Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας Εργατικού Κέντρου/Ομοσπονδίας, εφόσον οι υπαγόμενες σε αυτά πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, έχουν πάνω από 10.000 ψηφίσαντα μέλη, δικαιούνται άδεια με αποδοχές για όσο χρόνο διαρκεί η θητεία τους
• ο Πρόεδρος Εργατικού Κέντρου/Ομοσπονδίας, εφόσον οι υπαγόμενες σε αυτά πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν από 1.501 ως 10.000 ψηφίσαντα μέλη, δικαιούται άδεια με αποδοχές για όσο χρόνο διαρκεί η θητεία του
• ο Πρόεδρος Εργατικού Κέντρου/Ομοσπονδίας, εφόσον οι υπαγόμενες σε αυτά πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν έως 1.500 μέλη, δικαιούται άδεια δεκαπέντε (15) ημερών μηνιαίως με αποδοχές
• ο Αντιπρόεδρος, ο Γενικός Γραμματέας και ο Ταμίας των Διοικητικών Συμβουλίων των πιο αντιπροσωπευτικών δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, δικαιούνται άδεια δεκαπέντε (15) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές
• τα υπόλοιπα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων των πιο αντιπροσωπευτικών δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, δικαιούνται άδεια εννέα (9) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, προκειμένου για την αμέσως επόμενη, της πιο αντιπροσωπευτικής, δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, εφόσον αυτή έχει πάνω από 10.000 ψηφίσαντα μέλη, δικαιούται άδεια τριάντα (30) ημερών ετησίως χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, προκειμένου για την αμέσως επόμενη, της πιο αντιπροσωπευτικής, δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, εφόσον αυτή έχει 1.501 ως 10.000 ψηφίσαντα μέλη, δικαιούται άδεια τριάντα (30) ημερών ετησίως χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος, ο Γενικός Γραμματέας και ο Ταμίας, προκειμένου για τη δεύτερη αντιπροσωπευτικότερη δευτεροβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, δικαιούνται άδεια πέντε (5) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές
• τα υπόλοιπα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων της δεύτερης αντιπροσωπευτικότερης δευτεροβάθμιας οργάνωσης, δικαιούνται άδεια τρεις (3) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές

Πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις (Σωματεία)

• ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας των πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, αν τα μέλη της οργάνωσης είναι 500 και άνω, δικαιούνται άδεια πέντε (5) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας των πρωτοβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων, αν τα μέλη της οργάνωσης είναι λιγότερα από 500, δικαιούνται άδεια τριών (3) ημερών μηνιαίως χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας, της δεύτερης αντιπροσωπευτικότερης επιχειρησιακής συνδικαλιστικής οργάνωσης, της οποίας τα μέλη είναι 500 και άνω, δικαιούνται ως άδεια το 1/3 των ημερών που δικαιούνται τα συνδικαλιστικά στελέχη της πιο αντιπροσωπευτικής συνδικαλιστικής οργάνωσης, χωρίς αποδοχές
• ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας, της δεύτερης αντιπροσωπευτικότερης, επιχειρησιακής συνδικαλιστικής οργάνωσης, της οποίας τα μέλη είναι λιγότερα από 500, δικαιούνται ως άδεια το 1/3 των ημερών που δικαιούνται τα συνδικαλιστικά στελέχη της πιο αντιπροσωπευτικής συνδικαλιστικής οργάνωσης, χωρίς αποδοχές.

Επιπροσθέτως οι αντιπρόσωποι στις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια Εργαζομένων δικαιούνται συνδικαλιστική άδεια χωρίς αποδοχές για όλη τη διάρκεια των συνεδρίων που συμμετέχουν.

Η συνδικαλιστική άδεια είναι ανεξάρτητη από την ετήσια άδεια ανάπαυσης ή από άλλες ειδικές άδειες που προβλέπονται από νόμο, ΣΣΕ, κλπ. και δεν συμψηφίζεται με αυτές.

Για την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης, το συνδικαλιστικό στέλεχος που επιθυμεί να κάνει χρήση συνδικαλιστικής άδειας, οφείλει να ενημερώσει τον εργοδότη εγγράφως με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμη και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, το αργότερο κατά την εβδομάδα που προηγείται της έναρξης της συνδικαλιστικής άδειας. Ωστόσο σε επείγουσες περιπτώσεις, που είναι αντικειμενικά αδύνατη η έγκαιρη ενημέρωση, η συνδικαλιστική άδεια μπορεί να εκκινήσει αμέσως μετά την πρότερη ενημέρωση του εργοδότη.

Η ενημέρωση του εργοδότη περιορίζεται στην ανακοίνωση του χρόνου έναρξης και λήξης της συνδικαλιστικής άδειας και απαγορεύεται να περιλαμβάνει τον συγκεκριμένο λόγο για τον οποίο αυτή λαμβάνεται. Σε καμία περίπτωση ο εργοδότης δεν εγκρίνει τη συνδικαλιστική άδεια, η οποία απλώς του ανακοινώνεται.

Κήρυξη Απεργίας

Γνωστοποίηση απεργίας και στάσεων εργασίας

Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 19 του Ν.1264/1982, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 91 του Ν.4808/2021, η απεργία αποτελεί δικαίωμα των εργαζομένων και ασκείται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις είτε ως μέσο για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών, εργασιακών, συνδικαλιστικών και ασφαλιστικών συμφερόντων των εργαζομένων και ως εκδήλωση αλληλεγγύης για τους αυτούς σκοπούς, είτε ως εκδήλωση αλληλεγγύης εργαζομένων επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων που εξαρτώνται από πολυεθνικές εταιρίες προς εργαζομένους σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις ή στην έδρα της ίδιας πολυεθνικής εταιρείας, και εφόσον η έκβαση της απεργίας των τελευταίων θα έχει άμεσες επιπτώσεις στα οικονομικά ή εργασιακά συμφέροντα των πρώτων. Στη δεύτερη περίπτωση η απεργία κηρύσσεται μόνο από την πιο αντιπροσωπευτική τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση.

Για την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας, συμπεριλαμβανομένων των ολιγόωρων στάσεων εργασίας, απαιτείται προειδοποίηση του εργοδότη ή της συνδικαλιστικής του οργάνωσης είκοσι τέσσερις (24) τουλάχιστον ώρες πριν από την πραγματοποίησή της. Η προειδοποίηση είναι έγγραφη, επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες που αφορά και περιλαμβάνει την ημέρα και ώρα έναρξης και τη διάρκεια της απεργίας, τη μορφή αυτής, τα αιτήματα της απεργίας και τους λόγους που τα θεμελιώνουν.

Σημειώνεται ότι για επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας (αρθ. 19, παρ. 2, Ν.1264/1982, όπως έχει τροποποιηθεί με αρθ. 92, Ν.4808/2021), η κήρυξη απεργίας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί πριν περάσουν τέσσερις (4) πλήρεις ημέρες από τη γνωστοποίηση των αιτημάτων και των λόγων που τα θεμελιώνουν, με έγγραφο που κοινοποιείται με δικαστικό επιμελητή στον εργοδότη ή τους εργοδότες, στο Υπουργείο το οποίο ασκεί τη σχετική εποπτεία και στο Υπουργείο Εργασίας (αρθ. 20, παρ.2, Ν.1264/1982). Πρόσθετη υποχρέωση πριν την πραγματοποίηση της απεργίας, αποτελεί η προηγούμενη κατάθεση αιτήματος διεξαγωγής δημοσίου διαλόγου ενώπιον του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (Ο.ΜΕ.Δ.), από τις αρμόδιες συνδικαλιστικές οργανώσεις που κηρύσσουν την απεργία ή την ολιγόωρη στάση εργασίας, σύμφωνα με το οριζόμενα στο άρθρο 3 του Ν.2224/1994, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 94 του Ν.4808/2021. Όσο διαρκεί ο δημόσιος διάλογος, αναστέλλεται η άσκηση του δικαιώματος της απεργίας και απαγορεύεται η άσκηση αγωγής ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων για θέματα σχετικά με την εν λόγω απεργία.

Προσωπικό Ασφαλείας και Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας

Με το άρθρο 21 του Ν.1264/1982, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 95 του Ν.4808/2021, προβλέπεται η υποχρέωση της συνδικαλιστικής οργάνωσης, η οποία κηρύσσει την απεργία, να διαθέτει κατά τη διάρκειά της το αναγκαίο Προσωπικό Ασφαλείας για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων της επιχείρησης και την πρόληψη καταστροφών και ατυχημάτων. Περαιτέρω, για τις επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφελείας (αρθ. 19, παρ. 2, Ν.1264/1982, όπως έχει τροποποιηθεί με αρθ. 92, Ν.4808/2021), πέραν του προσωπικού ασφαλείας διατίθεται και Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας, για την αντιμετώπιση στοιχειωδών αναγκών του κοινωνικού συνόλου κατά τη διάρκεια της απεργίας. Οι στοιχειώδεις αυτές ανάγκες ορίζονται ως τουλάχιστον το ένα τρίτο (1/3) της συνήθως παρεχόμενης υπηρεσίας. Ως εκ τούτου, το ποσοστό του Προσωπικού Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας που θα συμφωνηθεί, δεν μπορεί να είναι μικρότερο του ως άνω οριζόμενου (αριθ. 62587/2021 Εγκύκλιος Υπουργείου Εργασίας).

Ειδικότερα, η συνδικαλιστική οργάνωση που κήρυξε την απεργία γνωστοποιεί εγγράφως στον εργοδότη, με έγγραφο που επιδίδεται με δικαστικό επιμελητή πριν από την έναρξη της απεργίας, τα ονόματα των εργαζομένων που θα παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως Προσωπικό Ασφαλείας και, αν απαιτείται, ως Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας. Το προσωπικό καθορίζεται με ειδική συμφωνία μεταξύ της πιο αντιπροσωπευτικής συνδικαλιστικής οργάνωσης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης και του εργοδότη, με απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ των μερών. Η συμφωνία ισχύει για ολόκληρο το ημερολογιακό έτος που ακολουθεί και, σε περίπτωση μη καταγγελίας ή τροποποίησής της, ισχύει και για τα επόμενα ημερολογιακά έτη (αρθ. 21, παρ. 4-9, Ν.1264/1982).

Πάντως, δεν επιτρέπεται η κήρυξη απεργίας χωρίς να έχει προηγουμένως καθοριστεί το Προσωπικό Ασφαλείας και, όπου απαιτείται, το Προσωπικό Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας, ή χωρίς να τεθεί πραγματικά στη διάθεση του εργοδότη το συγκεκριμένο προσωπικό με ευθύνη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που κηρύσσει την απεργία, το οποίο υπόκειται στο διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη (αρθ. 21, παρ. 10, Ν.1264/1982)

Προστασία δικαιώματος στην εργασία

Με το άρθρο 93 του Ν.4808/2021, εισάγεται νέα υποχρέωση για όλες τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που κηρύσσουν απεργία, σε σχέση με τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία. Πιο συγκεκριμένα, η συνδικαλιστική οργάνωση που κηρύσσει απεργία υποχρεούται να προστατεύει το δικαίωμα των εργαζομένων, οι οποίοι δεν συμμετέχουν στην απεργία, ώστε να προσέρχονται και να αποχωρούν ελεύθερα και ανεμπόδιστα από την εργασία τους και να παρέχουν αυτήν χωρίς εμπόδιο και ιδίως χωρίς την άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας σε βάρος τους από οιονδήποτε.

Σε περίπτωση παραβίασης της υποχρέωσης αυτής, η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου της έδρας της συνδικαλιστικής οργάνωσης που έχει κηρύξει την απεργία, κατά τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 22 του Ν.1264/1982, όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 95 του Ν.4808/2021. Στην περίπτωση αυτή, για την κήρυξη νέας απεργίας απαιτείται η τήρηση όλων των διατυπώσεων του άρθρου 20 του Ν.1264/1982 και της προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 19 ή της παρ. 2 του άρθρου 20 του Ν.1264/1982, κατά περίπτωση.

Επιπρόσθετα, προβλέπεται ότι η υπαίτια παραβίαση της ανωτέρω υποχρέωσης γεννά αστική ευθύνη της αρμόδιας συνδικαλιστικής οργάνωσης και των υπαίτιων μελών του διοικητικού της συμβουλίου.